Voorzitter,
Vandaag nemen we een belangrijk en historisch besluit over het gedeeltelijk tolvrij maken van de Westerscheldetunnel. Een besluit wat we ook graag in historisch perspectief willen plaatsen. Al sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw is in de Tweede Kamer gesproken over een vaste verbinding, brug of tunnel die Zeeuws-Vlaanderen zou verbinden met de rest van Zeeland en Nederland. In september 1995 werd door de minsterraad besloten tot de bouw en exploitatie van de Westerscheldtunnel. Op 9 november 1998 werd de N.V. Westescheldetunnel opgericht. Nadat eerder op 29 september de Tunnelwet werd aangenomen. Belangrijke besluiten om te begrijpen waarom we vandaag spreken over het gedeeltelijk tolvrij maken.
De daadwerkelijke bouw duurde 7 jaar van november 1997 tot maart 2003. Kosten zo’n 750 miljoen euro. Vanaf juli 1999 boorden Sara en later ook Neeltje Suzanna zich van Terneuzen naar Zuid-Beveland door de Boomse klei met een snelheid van 12 meter per dag. Tweeëneenhalf jaar boren voor Zuid-Beveland werkt bereikt. Op 14 maart 2003 was de opening van de Westerscheldetunnel een feit en kwam er een einde aan de autoveren tussen Kruiningen en Yerseke en Vlissingen-Breskens.
Al vrij snel na de opening van de tunnel klonk de wens voor een tolvrije tunnel. Een wens die naarmate de jaren vorderden steeds luider doorklonk. Want het verhaal van de tunnel is niet alleen een verhaal van historische feiten, maar vooral een verhaal van een gevoel van onrecht. Het gevoel van onrecht omdat elders in Nederland infrastructurele projecten werden gebouwd zonder dat gebruikers naast wegenbelasting ook nog extra moesten betalen, tol. Een gevoel wat met name in Zeeuws-Vlaanderen sterk heerst. Zelfs nu we dit voorstel behandelen heerst er een houding van geloof je het zelf, het is pas zover als de slagbomen definitief omhoog staan.
Op 1 juli 2009 kwamen de aandelen NV westerscheldtunnel volledig in handen van provincie Zeeland. De aandeelhoudersstrategie die daarbij hoorde bood Provinciale Staten ook de mogelijkheid om in de loop van de jaren het tarievenbeleid te wijzigingen met inachtneming van de bepalingen in de Tunnelwet. Op 1 maart 2019 werd een initiatiefvoorstel aangenomen waarbij de tarieven naar beneden bijgesteld werden. 5 jaar laten kunnen we de volgende belangrijke stap zetten. Een tolvrije tunnel voor personenauto’s, personenauto’s met aanhangers en motoren. Op basis van de bestuursovereenkomst die op 20 november 2023 werd gemaakt en door ons werd bekrachtigd.
Voorzitter, ten aanzien van het voorstel kan de VVD fractie zich vinden in de wijziging van de meerjarenbegroting en om de SPUK uitkering van het RIJK in tranches beschikbaar te stellen aan de NV Westerscheldetunnel ter compensatie van de netto gederfde tolinkomsten. Wel vragen we aandacht voor de hoogte van de bestemmingsreserve in relatie tot eventuele financiële tegenvallers in de toekomst. De oplossing voor herstel van de betonschade is iets waar volgens ons op korte termijn duidelijkheid over moet komen.
Ten tweede kunnen we ons vinden in het wijziging van de aandeelhoudersstrategie.
Tot slot voorzitter, de wens voor een tolvrije tunnel wordt met dit besluit gedeeltelijk gerealiseerd vanaf 1 januari aanstaande. Dat is een mooi resultaat. Maar er blijft werk aan de winkel, laten we samen eensgezinds optrekken om ook de laatste stap naar een volledig tolvrije tunnel te kunnen zetten, tolvrij voor iedereen, dus ook voor vrachtverkeer.