Bijdrage VVD-fractie op Begroting 2023 en Najaarsnota 2022 provincie Zeeland

De laatste begroting en najaarsnota van de provincie in deze bestuursperiode zijn aan de orde. Voor mij is het de laatste keer dat ik namens mijn fractie een inbreng mag leveren op deze belangrijke jaarlijkse beleidsstukken.

Het motto van de VVD voor deze beschouwingen is: Vrijheid en verbinding. We leven in een tijd waarin onze vrijheid onder druk staat. De vrije keuze om te leven zoals wij dat willen, te zijn wie we zijn, is geen vanzelfsprekendheid. Het vraagt ook van ons als provinciale overheid om hierbij stil te staan en onze verantwoordelijkheid te blijven nemen om deze vrijheden te beschermen.

De oorlog in Oekraïne en het corona-virus laten diepe sporen na, zorgen voor toenemende onzekerheid bij inwoners en ondernemers. In combinatie met de vele maatschappelijke opgaven waarvoor we gesteld staan maakt dit een bijzondere tijd. Het is aan ons als provinciale overheid om een betrouwbare partner te zijn, de opgaven te verbinden en samen verschil te maken om in vrijheid te kunnen leven en ondernemen in Zeeland. Veel mensen kunnen de energierekening niet of moeilijk betalen. Samen met de huur- of hypotheeklasten zorgt het ervoor dat veel inwoners en ondernemers harde keuzes moeten maken.

We zien ook dat veel mensen stappen nemen om hun energieverbruik te verminderen en over te schakelen naar duurzame bronnen. Dat is de toekomst!

Wonen

Het is belangrijk dat we de bestaande woonvoorraad verduurzamen. De VVD-fractie is benieuwd naar de resultaten van de woondeal en kan zich prima vinden in de stimuleringsbijdrage van € 200.000,-- per gemeente om hen te ondersteunen bij voorstellen voor de woningbouwimpuls en het Volkshuisvestingsfonds, gericht op nieuwbouw en aanpak van de bestaande woonvoorraad. Dat geldt ook voor het beschikbaar stellen van middelen voor de flexpool om zo voldoende kennis en expertise beschikbaar te hebben.

Energie

In het kader van leveringszekerheid en energieopwekking is de VVD-fractie voorstander van levensduurverlenging van de kerncentrale Borssele en de vestiging daar van twee nieuwe kerncentrales. We voegen daar wel aan toe: mét een uitdrukkelijke rol en financiële verantwoordelijkheid voor de Rijksoverheid én nadrukkelijk ook met aandacht voor de omgeving en inwoners. Voldoende netcapaciteit zodat inwoners en ondernemers kunnen verduurzamen is een essentieel onderdeel van de energietransitie. De invulling van de provinciale rol in het provinciaal Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat is daarom van belang. De VVD-fractie kijkt ernaar uit om daar volgende maand met elkaar over in debat te gaan. Tot slot voorzitter, is er al iets te zeggen over wanneer wij als Staten kunnen spreken over een mogelijk aandeelhouderschap van netbeheerder Stedin?

Openbaar Vervoer

Voorzitter, ‘Hoe laat komt hier de bus, busje komt zo, eventjes geduld nog want het busje komt zo, of toch niet?’ We zien een trend in het openbaar vervoer van minder reizigers als direct gevolg van de coronacrisis en de tekorten op de arbeidsmarkt die voelbaar zijn voor de reiziger. Ritten die uitvallen, waardoor mensen die afhankelijk zijn van het openbaar vervoer letterlijk in de kou staan bij de halte, reistijden die dubbel zo lang zijn geworden en ouders die hun kinderen met de auto van halte naar halte brengen, zijn praktijkvoorbeelden. We hadden met elkaar al geconcludeerd dat het huidige systeem door het ijs gezakt is. Voorzitter, opnieuw wordt voorgesteld een extra financiële bijdrage over te maken naar de vervoerder om het huidige aanbod te behouden. Is dit geen water naar de zee dragen..? Gaat de reiziger hier echts iets van merken als er geen chauffeurs zijn? Is Connexxion niet gewoon verantwoordelijk voor de uitvoering van de afspraken en gaan we ze hier op aanspreken? Voorzitter, de VVD fractie denkt dat de oplossingen liggen in het anders vormgeven van het openbaar vervoer zoals we dat in de regionale mobiliteitsstrategie hebben vastgesteld: vaste lijnen samen met flexibel en fijnmazig. Op welke wijze geven Gedeputeerde Staten uitvoering aan de motie van 24 juni 2022 waarin Provinciale Staten hebben opgedragen om in de jaren tot het ingaan van de nieuwe concessie zoveel mogelijk nieuwe concepten toe te voegen aan het huidige aanbod.

Infrastructuur

Voorzitter, in onzekere tijden is het belangrijk om ook oog te houden voor wat meerjarig nodig is. Investeringen in infrastructuur blijven nodig om ons vrij te kunnen vervoeren. De Deltaweg is een belangrijk knelpunt zowel qua verkeersveiligheid als doorstroming. De vele ongelukken zijn daar het trieste bewijs van. Verbetering is dan ook hard nodig. De VVD-fractie is van mening dat er in 2023 voortvarend aan de slag moet worden gegaan met de toekomstvisie op de Midden-Zeelandroute, inclusief Zeelandbrug en ziet uit naar de startnotitie van de aanpak van de Deltaweg! De VVD-fractie is voor een tolvrije Westerscheldetunnel, uiterlijk per 2025 voor alle gebruikerscategorieën, dus inclusief bestelwagens, bussen en vrachtverkeer! Mogen wij ervan uitgaan dat de gedeputeerde dit standpunt uitdraagt in zijn gesprek met de Minister van Infrastructuur en Waterstaat?

Economie

Naast huishoudens hebben ook ondernemers te maken met fors hogere kosten door de energielasten (De eerste bakker bakt hierdoor al geen brood meer), de stijging van de prijzen van grondstoffen en de belemmeringen van de stikstofcrisis. Tel daarbij op dat de klappen van de coronaperiode nog steeds gevolgen hebben. Ruimte creëren voor investeringen en innovaties is lastig omdat er fors ingeteerd is op het eigen vermogen en de komende jaren coronasteun terugbetaald moet worden. Het is belangrijk dat ondernemers de vrijheid hebben om te blijven ondernemen en daarbij kan de provincie een faciliterende rol spelen.

In 2023 moet er een gebiedsplan komen, waarbij we oog moeten hebben voor de economische ontwikkelingen in alle sectoren, sámen met het belang van natuurherstel en biodiversiteit. Kunnen Gedeputeerde Staten aangeven of er al vorderingen zijn in de gesprekken met het Rijk over de perspectieven voor de agrarische sector , de buitenlandaanpak, de scheepvaart, de industrie en de meetcorrectie van zee?

Innovatie is voor alle ondernemers en sectoren van belang. De diverse regelingen die o.a. door Impuls Zeeland en Dockwize worden uitgevoerd verdienen continuering, evenals de regeling Zeeland in Stroomversnelling. We zijn benieuwd naar de uitkomsten van het onderzoek naar de continuering van Zeeland in stroomversnelling na 2023.

Cultuur

De VVD wil de positie van cultuur in de samenleving versterken, want cultuur heeft naast artistieke ook maatschappelijke èn economische waarde. De impact van de coronacrisis is groot, en daarnaast spelen ook de gevolgen van de oorlog in Oekraïne en de stijging van energiekosten. Ons culturele leven heeft te lijden van deze crises, maar … kan ook bijdragen aan het oplossen van onze maatschappelijke problemen door de inzet van cultureel ondernemerschap en creatieve denkkracht. Juist omdat de culturele sector afgelopen periode veel voor zijn kiezen heeft gekregen, roept de VVD professionals, ondernemers, particulieren en vrijwilligers op om samen met de overheden voortvarend aan de slag te gaan en afstemming te zoeken. Te meer omdat ad hoc beleid op de loer ligt, als de nood hoog is. Een gedegen afweging van wat we belangrijk vinden is nodig, waarbij de Provincie in de ogen van de VVD domein overstijgend, èn meerjarig op het overkoepelende Zeeuwse belang moet inzetten. Een culturele en creatieve professional kan niet zonder een gezonde arbeidsmarkt en passende beloning. Dat past bij de professionalisering van de sector, zoals het ook past dat cultuurbeleid bijdraagt aan de aanpak van onze transitie-opgaven. Om te weten waar, in welke sectoren passende beloning achterblijft, is een spoedige nadere verkenning op kosten en baten in Zeeland gewenst. Kan dat overzicht snel worden geboden? Voor de VVD is de fair practise code hierbij richtinggevend. Verduurzaming is een belangrijk thema voor de gehele culturele en creatieve sector. Daarbij gaat het om gebouwen maar gaat het ook over duurzame manieren van ontwerpen, produceren en presenteren in onze ruimtelijke omgeving. Ook hier geldt dat domein overstijgend moeten worden samengewerkt om erfgoed en ontwerp een passende plek in de transities te geven. Afstemmen van regelingen, tussen gemeenten en Provincie over het beleid en subsidieregelingen helpt daarbij. Samen cultuur maken verbindt mensen en draagt bij aan de mentale gezondheid en identiteit van de Zeeuwen.

Financiën

“Onze financiën zijn gezond en stabiel. Maar dat betekent niet dat de mogelijkheden onbegrensd zijn.” schrijven Gedeputeerde Staten in de najaarsnota. Daar is niets tegen in te brengen. Ook niet tegen de constatering dat de structurele vrije ruimte beperkt blijft. Maar incidentele baten die zich ook over meerdere jaren kunnen uitstrekken, kunnen de vrije ruimte de komende jaren wel positief beïnvloeden en extra financiële ruimte bieden. En dan denken we specifiek aan dividend- of superdividenduitkeringen van PZEM, ná aflossing van de lening GBA Aqua voor de overname door de aandeelhouders van de Evides-aandelen. De ontwikkeling van de algemene reserve en het weerstandsratio ziet er ook goed uit. Kortom een gezonde financiële basis mét perspectief, voor het in samenwerking met anderen invulling geven aan de grote opgaven die er liggen.

Tot slot

Voorzitter, collega’s, De huidige bestuursperiode zit er bijna op. Een periode om niet snel te vergeten vanwege de coronaperiode, de oorlog in de Oekraïne en de crises m.b.t. energie, klimaat, stikstof, opvang asielzoekers en wonen. Binnen het provinciaal bestuur wil de VVD-fractie ook de komende periode in goede samenwerking met andere fracties, Gedeputeerden Staten en medewerkers, een constructieve bijdrage leveren aan de opgaven waar de provincie Zeeland voor staat.