Als mensen boodschappen gaan doen schrikken ze van de rekening en voor een deel van de Zeeuwen geldt dat ze niet meer alles wat op het boodschappenlijstje staat kunnen betalen. Aan de pomp betalen we bedragen die pijn doen in de portemonnee, waardoor sommigen noodgedwongen de auto moeten laten staan. Eveneens geldt dit voor de maandelijkse energierekening. Mensen met vaste doorlopende energiecontracten vrezen het moment dat het contract afloopt en voor diegenen die daar al mee te maken hebben, zijn de maandelijkse energielasten fors gestegen. Mensen dreigen daardoor soms in de kou te komen staan en soms te moeten kiezen tussen douchen of eten. De torenhoge inflatie, mede als gevolg van de oorlog in Oekraïne die onvoorstelbaar veel menselijk leed met zich meebrengt, laat zich ook voelen in onze Zeeuwse samenleving. De prijzen van een biertje op het terras, de inkoop voor de ondernemers, bouwmaterialen, alles wordt duurder en het einde lijkt nog niet in zicht.
En daar waar we met elkaar hoopten dat corona tot het verleden behoorde, zien we de besmettingen weer in rap tempo toenemen. Dat leidt tot zorgen over de gezondheid, maar zeker bij ondernemers weer tot de vraag waar gaat dit heen.?, net nu zij weer een beetje opkrabbelden. De bezoekersaantallen bij de culturele instellingen zijn nog niet hersteld en het oplopende aantal besmettingen dreigt opnieuw roet te gooien in een zo hard benodigde drukke zorgeloze periode. Ondernemers moeten kunnen herstellen van de coronaperiode. De stijgende prijzen, de tekorten op de arbeidsmarkt en het dalende consumentenvertrouwen maken dat lastig.
Voorzitter, het zijn zeer onzekere en turbulente tijden voor ons allemaal. Voor ons als volksvertegenwoordigers betekent het eens te meer dat we voor belangrijke keuzes staan. Belangen moeten afwegen, soms tegenstrijdig aan elkaar. Hoe ziet onze provincie er in de toekomst uit. Wij staan voor onze inwoners en ondernemers en wegen de belangen. Dat is geen gemakkelijke taak onder de huidige omstandigheden.
Voorzitter, de nu gepresenteerde stikstofplannen van het Kabinet zorgen ervoor dat boeren het gevoel hebben dat ze alles kwijt kunnen raken en er geen toekomst meer voor hen is. Vragen als: kan, mag en wil ik mijn bedrijf nog voortzetten, kan mijn zoon of dochter het bedrijf nog overnemen, leven sterk!
De grond kan in één klap wel tot de helft minder waard zijn. De opgaven zorgen voor spanningen in de boerengezinnen en in de samenleving als geheel. De uitingen van de woede en onzekerheid hebben we afgelopen woensdag kunnen zien via het massale protest in Stroe. De boeren krijgen steun en dat is terecht. De gepresenteerde plannen zijn ook voor Zeeland niet realistisch en haalbaar en moeten wat de VVD Zeeland betreft worden aangepast. Het achter de rug van de provincies om toevoegen van het Natuurnetwerk is niet acceptabel. We hebben uitdagingen om de biodiversiteit te verbeteren, natuurherstel is nodig, maar ook voedselproductie is essentieel, zeker gelet op de mondiale omstandigheden. Iedere sector en ook wij als consumenten moeten een bijdrage leveren. Maar voor alle sectoren moeten er wel (economische) perspectieven blijven. Maatregelen in Zeeland moeten ook passen bij de oorzaken van stikstofdepositie in Zeeland, die voor 70% van bronnen zoals de scheepvaart en het buitenland komen en voor de provincie niet beïnvloedbaar zijn. We staan volledig achter de brief van Gedeputeerde Staten van 14 juni. Daar kunnen we ook op landelijk niveau binnen onze partijkanalen iets mee. Op 8 juli zullen we met elkaar in deze zaal verder over de stikstofplannen spreken. Over alle sectoren die een bijdrage moeten leveren, valt nog zoveel meer te zeggen.
Voorzitter, nu wat specifieker over naar de voorjaarsnota 2022.
De enorme opgaven waar we de komende jaren voor staan kunnen we tegemoet treden vanuit een financieel gezonde positie van de provincie en met zicht op nog betere perspectieven door de verwachte dividendopbrengsten van PZEM en Evides en de gunstige Meicirculaire van het Rijk. Deze positie kunnen we ook goed gebruiken om invulling te geven aan de opgaven waar we voor staan op het gebied van wonen, stikstof, economische ontwikkelingen, infrastructuur, energietransitie en klimaatadaptatie.
Wonen
Veel mensen die een nieuwe woning zoeken, kunnen nog steeds geen geschikte woning vinden of kunnen deze niet betalen. Huiseigenaren die hun woning willen verduurzamen en/of verbouwen lopen tegen de tekorten van bouwmaterialen aan, steeds verder stijgende prijzen en lange wachtlijsten bij bouwbedrijven en installateurs, mede vanwege de tekorten op de arbeidsmarkt die in alle sectoren voelbaar zijn. Hierdoor wonen jongeren nog noodgedwongen bij papa en mama, ex partners nog steeds onder hetzelfde dak en ouderen in een woning die niet meer passend is.
De Zeeuwse woonagenda en de Nationale bouw- en woonagenda laten zien dat versnelling van nieuwbouw, verduurzaming en transformatie van de huidige woningvoorraad van groot belang is om ervoor te zorgen dat er voldoende woningen beschikbaar komen, betaalbaar zijn en kwalitatief aansluiten op de vraag. Wonen is een essentieel onderdeel van een goed vestigingsklimaat in Zeeland.
Nu er door de meicirculaire van het Rijk meer financieel perspectief is ontstaan dan aanvankelijk bij het opstellen van de voorjaarsnota voorzien was, vinden wij het gelet op de urgentie van de problemen op de woningmarkt en de rol van de provincie in de woonopgave, van belang om extra middelen ter beschikking te stellen voor de uitvoering van de subsidieregeling hergebruik leegstaande panden, de PIW en de gebiedsgerichte aanpak. Daarvoor dienen we de motie Zeeuwse woonagenda in.
Economie
Voorzitter, ook in onzekere tijden is het essentieel om te blijven investeren in de economie. Onze provincie kenmerkt zich door hardwerkende ondernemers en werknemers, veel werkgelegenheid in de landbouw, industrie, recreatie en aanverwante bedrijven waaronder ook, veel familiebedrijven en ZZP’ers. Het is van belang om als provinciale overheid, samen met kennisinstellingen, Rijk en bedrijfsleven, te blijven investeren in versterking van de economie, innovatiekracht en leefbaarheid in Zeeland en zo een positieve bijdrage te leveren aan brede welvaart. Wij verzoeken het college van Gedeputeerde Staten via een motie gelet op de plannen van het Kabinet om de regio deals voort te zetten, om voor Zeeland nieuwe regio deals te ontwikkelen, samen met het bedrijfsleven en kennisinstellingen en hiervoor in de najaarsnota met voorstellen te komen om de benodigde cofinanciering te regelen.
Infrastructuur en slimme mobiliteit
Voor het goed functioneren van de Zeeuwse economie is een goede, veilige en betrouwbare infrastructuur belangrijk. Klein onderhoud, groot onderhoud en vervangingsinvesteringen, zijn de komende jaren hard nodig om ervoor te zorgen dat een veilige en vlotte doorstroming van het verkeer op onze wegen op het land en het water gegarandeerd is. De Zeelandbrug en enkele sluizencomplexen zijn einde levensduur. Jaarlijks is 17 miljoen nodig om te sparen om de natte infrastructuur in onze provincie te kunnen vervangen en de komende tien jaar is 3.6 miljoen per jaar nodig voor onderhoud en beheer. Mogen wij aannemen dat Gedeputeerde Staten in de najaarsnota met een voorstel komen om vervangingsinvesteringen en beheer en onderhoud te borgen?
Voorzitter, nu iets over de toekomst van het openbaar vervoer in Zeeland. We hebben kennis genomen van de brief over de twee opties voor het openbaar vervoer vanaf 2023. De coronaomstandigheden zijn specifiek. We vragen van de gedeputeerde om zich te blijven inspannen voor een bijdrage van het Rijk, maar ook om een zakelijke opstelling in de onderhandelingen met de vervoerder. Voor de nieuwe concessieperiode gaan we in Zeeland werken met een flexibel fijnmazig systeem. Daarvoor is innovatie nodig gericht op nieuwe vervoersconcepten. We roepen Gedeputeerde Staten in onze motie op om hier nog een stapje extra te zetten en met marktpartijen en kennisinstellingen actief te zoeken naar nieuwe concepten, die specifiek toepasbaar zijn voor Zeeland en daarvoor de mogelijkheden van externe financiering gericht op innovatie te onderzoeken.
Visserij
Naast alle drukte en spanning over stikstof op het land moeten we niet vergeten dat ook een andere beroepsgroep momenteel in grote onzekerheid verkeert, de garnalenvissers die in Natura 2000 gebieden hun kostje moeten verdienen en voor hun vergunning Natuurbeschermingswet ook langs de stikstoflat worden gelegd. Per 1 januari 2023 eindigt de huidige vergunning. We weten allemaal waar de stikstof op de kust vandaan komt. Niet van kottertjes van 300 pk, maar van de oceaanreuzen op weg naar Antwerpen en terug of van over zee in het algemeen. We weten dat de provincie niet over deze vergunningen gaat, maar het gaat wel om (ook) onze Zeeuwse vissers waar we voor willen opkomen. Daarom dient de VVD fractie een motie in waarin GS worden verzocht hun invloed bij de minister van LNV aan te wenden om deze beroepsgroep de tijd en ruimte te geven om te kunnen voldoen aan de stikstofeisen. Als die tijd en ruimte er niet komen, dan wordt het stil in onze havens.
Jaarrekening 2021
De jaarrekening 2021 geeft ons in combinatie met het rapport van de accountant en de brief van de auditcommissie d.d. 10 juni 2022 geen aanleiding voor specifieke opmerkingen nu.
We gaan ervan uit dat Gedeputeerde Staten de opmerkingen van de accountant én de auditcommissie ter harte nemen.