Voorzitter,
Ik begin deze algemene beschouwingen met de onveiligheid van vrouwen in onze samenleving. Het is een groot maatschappelijk probleem dat niet ter sprake komt in deze provinciale begroting of najaarsnota. Niet dat beleid er niets mee te maken heeft, maar simpelweg omdat het zoveel groter is dan dat, omdat het soms ongemerkt in onze samenleving zit. Het gaat om houding en gedrag, om respect en acceptatie, over macht en gelijkwaardigheid en lichamelijke en mentale integriteit.
Miljoenen vrouwen maar ook mannen hebben ervaring met seksuele intimidatie, aanranding of misbruik. Te vaak in de eigen kring van naasten. Slechts het topje van de ijsberg komt naar buiten. Toch is de woede en onmacht bij vooral maar niet uitsluitend vrouwen groter dan ooit. Want nog steeds komen er nieuwe verhalen bij. En telkens als iemand de moed heeft om het verhaal te vertellen, zijn er mensen die reageren op een wijze waardoor het lijkt dat het slachtoffer aanleiding gaf tot.
Slachtoffers durven er soms 10, 20, 30 jaar lang niet over te praten. Daarom is het nodig dat wij als politici opstaan en samenwerken. Praten en nadenken omzetten in concrete acties. Voorzitter een vraag aan u, wilt u als voorzitter van PS en GS samen met gedeputeerden en statenleden dit thema nader adresseren en zien hoe wìj kunnen bijdragen aan deze grote opgave: een samenleving waarin respect voor iemands persoonlijke grenzen vanzelfsprekend is? Zeker als er sprake is van een ongelijkwaardige situatie, bijvoorbeeld omdat je van diegene afhankelijk bent, die ander meer macht heeft, sterker of ouder is.
=========
Voorzitter, bewust heb ik even een stilte laten vallen, om nu over te gaan naar het tweede deel van mijn beschouwing. In 2026 zijn we toe aan het laatste volle jaar van deze collegeperiode. Als we vooruitkijken valt volgend jaar het besluit of het rijk kerncentrales in Zeeland gaat bouwen en zo ja, waar. Bij dat besluit hoort een rijk-regiopakket waarin we afspraken maken om de lasten te verzachten en de kansen voor Zeeland te benutten. We willen een investeringspakket voor Zeeland met Zeeland en het Rijk.
Ook gaan we met elkaar een debat voeren over stikstofplannen en gebiedsprogramma’s. Over hoe Zeeland ook in de toekomst droge voeten houdt en ruimte houdt voor economische ontwikkeling. Het zijn thema’s die gepaard gaan met emoties en zomaar kunnen ontaarden in een tegenstelling tussen ruimte voor economie of ruimte voor natuur. Zeker in een jaar voor de verkiezingen. Tegenstellingen die we wat de VVD fractie betreft niet gaan zoeken. Economische ontwikkeling en natuur gaan hand in hand, Zeeland heeft beiden nodig. Daarom past het ons om met elkaar over deze onderwerpen te debatteren, te luisteren naar elkaars argumenten en besluiten te nemen in consensus. Constructief, respectvol zijn, want alleen dan kunnen we in vrijheid met elkaar bouwen aan onze delta van de toekomst.
Bereikbaarheid in Zeeland Als we Zeeland vooruit willen brengen dan horen daar volgens de VVD investeringen in onze bereikbaarheid bij. Komend jaar wordt de regionale mobiliteit strategie volledig geïmplementeerd met de start van de nieuwe bus concessie en de volledige uitrol van flex.
In de begroting en najaarsnota zien we gelukkig veel aandacht voor onze infrastructuur. Er wordt terecht veel geïnvesteerd in onderhoud, ruim 11 miljoen en in fietsveiligheid. Daarnaast investeren we in nieuwe wegen, zoals de randweg Oud-Vossemeer en de upgrade van de Deltaweg. In 2026 ziet de VVD graag dat we voortvarend aan de slag gaan met de onderzoeken naar de nieuwe Oosterschelde Oeververbinding te vervanging van de Zeelandbrug.
De VVD is blij met al deze investeringen en kijkt ook graag vooruit. In 2018 is er een onderzoek uitgevoerd naar de verdubbeling van de Bernhardweg (N254). Het is het laatste stukje weg van en naar de Westerscheldetunnel wat nog 2x1 baans is. De VVD wil graag dat het onderzoek uit 2018 geactualiseerd wordt. Geen nieuw onderzoek, maar de data van toen actualiseren, zodat nieuwe conclusies getrokken kunnen worden over de doorstroming. Die opdracht geven wij Gedeputeerde Staten graag en daarom dienen we een motie in.
De bereikbaarheid van Zeeland kent grote uitdagingen. We hopen dat het recente bezoek van minister Tieman leidt tot de daadwerkelijke aanpak van de knelpunten op de A58 zowel in Zeeland als Brabant. In 2026 en 2027 vinden er herstel- en onderhoudswerkzaamheden aan de Zeelandbrug, Vlaketunnel en Westerscheldetunnel plaats. Kan GS aangeven hoe de afstemming met o.a. RWS loopt over de bereikbaarheid van en naar Zeeland?
Economie Voorzitter, de komende jaren gaan we forse impact ondervinden van de afname van de beroepsbevolking in Zeeland. De dubbele vergrijzing en ontgroening slaan toe en daar zullen we allemaal wat van gaan merken. Dat roept ook de vraag op hoe ziet onze toekomstige economie eruit. Hoe zorgen we ervoor dat onze bedrijven kunnen blijven groeien, innoveren en verduurzamen.
We zien dat het college zich inspant om een koppeling te maken tussen defensie en de Zeeuwse maakindustrie. Wil het college daarmee onze economie verbreden? Het is belangrijk om het gesprek te blijven voeren met het Zeeuwse bedrijfsleven over wat er nodig is om onze economie toekomstbestendig te maken en te houden.
De oprichting van het energiefonds is een goede stap om verduurzaming te faciliteren. Ziet GS nog mogelijkheden om ook innovatie en transformatie in Zeeland verder te faciliteren?
Voor de landbouw en de natuur is de beschikbaarheid van zoet water essentieel. Naast de uitvoering van het Deltaplan zoet water is externe aanvoer nodig. Wanneer mogen we hier vooruitgang in verwachten? Hoe wil GS de 10 miljoen euro gaan inzetten? De industrie in Zeeland staat onder druk. We hebben dit jaar diverse berichten gezien van uitgestelde investeringen, ontslagrondes en het uitblijven van maatwerkafspraken met het Rijk. Zeeland en de industrie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden nu en in de toekomst. Ook lezen we in het laatste economisch bericht dat er sprake is van een sterke toename in groeiongelijkheid tussen Zeeuws-Vlaanderen en overig Zeeland. Behoud van industrie voor Zeeland is essentieel. Welke mogelijkheden ziet het college om de industrie te helpen? Het toerisme vormt een belangrijke ruggengraat voor voorzieningen in Zeeland. Het is een belangrijke economische sector die het ook moeilijk heeft. Het aantal overnachtingen loopt terug, het investeringsvermogen staat onder druk, netcongestie en tot slot nog de btw verhoging naar 21% volgend jaar maken dat de VVD fractie zich grote zorgen maakt. Kan GS hier op reageren?
Cultuur Een gevarieerd cultuuraanbod zowel qua vorm, inhoud, doelgroepen als locaties is een belangrijke steunpilaar voor de aantrekkingskracht van Zeeland. In deze periode is nieuw cultuurbeleid tot stand gekomen zijn en zijn stappen gezet voor de uitvoering ervan. Verandering is spannend en vraagt van alle betrokkenen veel. Voor sommige organisaties betekent het afscheid nemen van structurele provinciale subsidies, voor anderen ontstaan juiste nieuwe mogelijkheden. Het college heeft de
Staten geïnformeerd over de diverse uitvoeringsbesluiten. Om het nieuwe beleid succesvol te implementeren zijn tijdelijk extra middelen nodig. Gedeputeerde Staten heeft uitgelegd hoe zij de 2 miljoen aan transitiemiddelen wil inzetten. De VVD steunt deze inzet. Het is belangrijk om de tijd te nemen zodat organisaties voldoende tijd krijgen om zich aan te passen aan de nieuwe beleidskaders. Afgelopen tijd is Zeeland grote landelijke subsidies misgelopen. Hoe loopt de lobby richting het Rijk voor extra middelen voor Cultuur?
Wonen Er is bijna geen verjaardag, debat, krant of journaal waarin het niet gaat over de woningnood ten gevolge van schaarste en scheef wonen, en de gevolgen daarvan voor alle doelgroepen. Makkelijke oplossingen lijken er niet te zijn. Samen met gemeenten, het rijk, corporaties en de markt werken we aan de uitvoering van de Zeeuwse woonagenda en woondeal. De provincie zet vier succesvolle instrumenten in:
* De subsidieregeling gebiedsgericht aanpak
* De subsidie voor hergebruik van leegstaande panden
* De subsidie om gemeenten te helpen aan personeel
* De ondersteuning voor flexibele woonvormen
We zijn blij dat onze motie om extra middelen voor 2026 voor de HELP regeling en de gebiedsgerichte aanpak verwerkt is in de najaarsnota. Wat de VVD betreft moeten we ook na 2026/2027 verder gaan met onze bijdrage aan de uitvoering van de woonagenda en woondeal. Daarom dienen we een motie in om de middelen voor deze vier regelingen ook na 2027 op te nemen in de begroting.
Over dit onderwerp nog 1 vraag aan het college. Welke mogelijkheden ziet het college voor het stimuleren van optoppen en opsplitsen van woningen in onze provincie?
Milieu en leefomgeving In vrijheid keuzes kunnen maken gaat ook over een veilige leefomgeving. Waar de lucht gezond is en de grond schoon. We willen geen staalslakken in de Zeeuwse wateren. Kan Gedeputeerde Staten ons vertellen hoe het staat met de gesprekken met de staatsecretaris hierover? 2026 moet ook het jaar worden waarin we kunnen zeggen dat de RUD robuust is. Een omgevingsdienst die in staat is om tijdig vergunningen te verlenen, informatie te geven, toezicht te houden en te handhaven als het nodig is. Dat is waar inwoners en ondernemers recht op hebben.
Tot slot, het financieel perspectief van de provincie is goed. Het ZEH dividend geeft ruimte voor investeringen. De VVD kan zich vinden in de voorgestelde bestedingen van het dividend. Naar de toekomst toe zien wij graag dat er meer financiële ruimte gemaakt wordt voor de aanpak van de Deltaweg en middelen voor de investeringsagenda met het RIJK.